AŞIRI UNUTKANLIK NEDİR?
Gündelik yaşantında sık sık bir şeyleri unutuyor olmak, yaşamını zorlaştırdığı gibi yaşam kalitenin de düşmesine sebep olabilecek önemli bir durumdur. Unutkanlığın çok sık yaşanmasının birçok sebebi olabilir. Bu sebepleri psikolojik veya organik şeklinde iki ayrı kategoride incelemek iyi olacaktır. Aşırı unutkanlık yaşamana sebep olabilecek etkenlerden biri B12 eksikliği, kafa travması, sinir sistemini etkileyen bir hastalığa sahip olmak, belirli maddelerin kullanımı gibi organik temellere dayanabilirken; unutkanlık durumunun büyük oranda psikolojik sorunlardan kaynaklandığını söyleyebiliriz. Bu yazıda da aşırı unutkanlığın psikolojik temellerine ve sonuçlarına, sonrasında da çözümüne odaklanacağız.
AŞIRI UNUTKANLIĞIN SEBEPLERİ NELER OLABİLİR?
Her unutkanlık patolojik bir sebebe dayanmaz, fakat bazı durumlarda unutkanlığın psikolojik bir semptom olarak görülebildiğini de söylemek gerekir. Gündelik hayatında yaşadığın bazı unutkanlıklar normaldir. Örneğin evin anahtarını unutabilir, yeni tanıştığın birinin ismini hatırlamakta zorlanabilirsin. Fakat bazen unutkanlık, aşırı bir hal alabilir ve bu durum yaşam standartlarını da kötü etkileyen bir düzeye geldiğinde büyük problemlere yol açabilir. Psikolojik nedenlere bağlı olan unutkanlıkta, bu duruma sebep olabilen birçok etken var olabilir. Depresyon geçiriyor olman, yaşamında çok stres etkeni bulunması, dikkat eksikliği yaşaman, yoğun bir şekilde kaygı veya üzüntü gibi duygular hissetmen, kötü yaşam standartlarına sahip olman veya uyku, beslenme gibi konularda düzensizlik yaşaman bu etkenlere örnek olarak verilebilir.
Bahsettiğim üzere unutkanlığın ortaya çıkmasında etkili olabilecek çeşitli durumlar vardır. Burada önemli olan nokta neyin temel sebep olduğunu anlamak adına bir uzman görüşüne başvurmaktır. Profesyonel destek almanın önemi, biraz karmaşık olabilecek çeşitli değerlendirmelerin yapılması ve sağlıklı bir sonuca, ardından da müdahale planına ulaşmak için gereklidir. Eğer yaşanan aşırı unutkanlık durumunun organik bir nedene bağlı olduğuna dair bir şüphe duyuluyorsa kişi nörolojik bir değerlendirmeden geçmelidir. Bunun yanı sıra aşırı unutkanlık yaşamanda hem organik, hem de psikolojik nedenler bir arada da kendini gösteriyor olabilir. Yaşam şartların ve diğer birçok etken de göz önünde bulundurularak değerlendirmeler yapılır ve bunun ardından ise bir sonuca varılabilir. Unutkanlık durumunda her birimizin yaşamındaki değişkenler ve problemler farklılaşabildiği için; sorunun kaynağı ve çözüm yolu da değişkenlik gösterebiliyor.
PSİKOLOJİK NEDENLERE BAĞLI UNUTKANLIKTA BAZI ETKENLER
Kısaca bahsettiğim stres, dikkat eksikliği, düzensiz yaşam gibi konulara daha detaylı bir perspektiften bakmak durumu daha açık bir şekilde görmemize olanak sağlayabilir.
1)Yaşamındaki stres etkenleri: Stres, dikkatin dağılmasına neden olabilen bir durumdur. Örneğin iş yerinde kendini genellikle stresli hissettiğin bir çalışma ortamına ve çalışma şartlarına sahip olabilirsin. Bu gibi durumlarda odaklanma probleminin yaşanması, çalışma veriminin düşmesi, işlevselliğinin azaldığını hissetmek, duyduğun tatmin hissinin azalması gibi durumlar kendini gösterebilir. Tüm bunların yanı sıra baskı altında ve stresin yoğun olarak hissedildiği bir duygu durumu içinde bulunuyor olmak aşırı unutkanlık yaşamanda da temel nedenlerden biri haline gelebilir. Yoğun stres altında yaşayan kişilerde yaş grubu fark etmeksizin unutkanlık durumunun gözlenme olasılığının arttığını söyleyebilirim.
2)Dikkat eksikliği: Yetişkin veya çocuklarda dikkat eksikliği belirtileri aslında kişinin bebeklik döneminden itibaren gözlemlenebilir ve büyük oranda da okul çağında ortaya çıkar. Dikkat eksikliği yaşayan kişilerde sık görülen durumlar ise şöyledir: Kişinin ilgisi kolayca başka bir yere kayabilir ve yaptığı şeye odaklı kalma süresi kısadır. Aynı zamanda dikkat eksikliği yaşayan kişilerde aşırı unutkan olma gibi özellikler de kendini gösterebilir.
3)Düzensiz beslenme ve düzensiz uyku: Yaşam şartları, kişinin psikolojik ve fizyolojik iyi oluşunu en çok etkileyen durumlardan birisidir. Kaliteli yaşam standartlarına sahip olmak için dengeli ve düzenli bir şekilde beslenmeye ve sağlıklı bir uykuya erişimin sağlanmış olması gerekir. Çok basit gibi görünse de aslında bahsettiğim bu iki madde yaşanabilecek birçok olumsuzluğun önüne geçebilir ve semptomların oluşmasının da engellenmesinde yardımcıdır. Buna, aşırı unutkanlık hali de dahildir. Bu nedenle dikkat etmen gereken önemli noktalardan biri de beslenme ve uyku düzenin olmalıdır.
4)Depresyon ve anksiyete: Bazı karakter özellikleri de kişinin unutkanlık yaşamaya daha eğilimli olmasında etkili olabiliyor. Fakat depresyon veya anksiyete yaşayan bireylerde dahi bu eğilim olmamasına rağmen aşırı unutkanlık kendini gösterir. Çünkü unutkanlık bu hastalıkların bir semptomu halindedir. Depresyon veya anksiyete yaşayan bireyler için dikkatini toplamak, odaklanmak ve konsantre olmak zordur. Tüm bunların sonucunda da kişide unutkanlığın da sıkça ortaya çıktığını söyleyebiliriz.
5)Travma sonucunda ortaya çıkan unutkanlık: Travmatik olaylar kişinin fizyolojik ve psikolojik iyi oluşunu olumsuz anlamda etkiler. Kişinin beklemediği bir olaya, kendi sınırlarını zorlayacak şekilde maruz kalması durumudur. Konuya doğal afetler, taciz, tecavüz, savaşlar, trafik kazaları gibi birçok örnek verebilirim. Bu gibi durumlardan sonra kişilerin travma sonrası stres bozukluğu, anksiyete, depresyon gibi durumlar yaşaması da sık görülen bir olaydır. Bunların yanı sıra aşırı unutkanlığın da bir semptom olarak bu tetikleyiciler sonucunda ortaya çıkabildiğini de söyleyebilirim.
AŞIRI UNUTKANLIĞIN TEDAVİSİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER
En başta da bahsettiğim üzere uzman görüşü alınmalı ve aşırı unutkanlığa neden olan psikolojik/organik temeller tespit edilmelidir. Örneğin yapılan kontrollerin ardından unutkanlığın temelinde vitamin eksikliği gibi bir neden olduğu fark edilirse doktor vitamin ilacı kullanımına yönlendirebilir. Aynı şekilde eğer unutkanlığın psikolojik veya nörolojik bir kaynağa dayandığı tespit edilirse, doktor gözetiminde bazı ilaçların kullanımına başlanılabilir. Burada en önemli noktalardan biri kişinin bireysel olarak hiçbir ilaç kullanımına başlamaması ve doktor kontrolünde bu ilaçları tüketmesidir. Maalesef ki böyle durumlarda, kullanılan yanlış ilaçlar durumun daha da kötüleşmesine ve tedavinin ise zorlaşmasına sebebiyet verebilir. Bununla beraber bir ruh sağlığı uzmanından destek alarak psikoterapi yoluyla da aşırı unutkanlık konusunda nasıl bir yol izlenebileceği, eğer varsa eşlik edebilen depresyon ve anksiyete gibi durumların da tedavisi üzerine çalışılmalıdır.
UNUTKANLIĞIN AZALMASINA YARDIMCI OLABİLECEK BAZI YÖNTEMLER
-Sağlıklı beslenmek, bol su içmek ve uyku düzenine sahip olmak önemlidir. Sağlıklı beslenmenin yanında zararlı olabilecek maddelerin de tüketiminden kaçınmak, bağımlılıklardan uzak durmak hassas noktalardan birisidir.
-Ağır diyetlerden kaçınmak
-Kitap okumak, bulmaca çözmek gibi uğraşlarla konsantre olmaya çalışmak da unutkanlığın önüne geçilmesinde etkili olabilir.
-Yürüyüş ve sevdiğin bir sporu yapmak,
-Sosyal ilişkileri geliştirmek ve diğer insanlar ile ilişkiler kurarak aktif olmak da yardımcı olacaktır.
-Son olarak bahsedeceğim madde ise dengeli bir yaşam tarzını benimsemek olacak. Yani hayatının her alanında denge kurmayı benimsemek ve her zaman bunu gözeterek yaşamaktan bahsediyorum. Yaşamda dengeli bir şekilde ilerlemek, en sağlıklı olan seçenektir. Durumu daha iyi anlamak adına bir örnekten yola çıkabiliriz: Çalışmak bizler için faydalı bir etkinlik olsa da, sürekli olarak çalışmak ve hayatının bundan ibaret olması sağlıksız bir duruma dönüşebilir. Kendin için oluşturduğun günlük yaşamda dengeden uzak rutinler, İşkolik bir insana dönüşmeni sağlayabilir ve hayatın keyif veren diğer kısımlarını es geçebilirsin. Bu gibi tek yönlü ilerleme şekli, kişinin psikolojik sağlığını da yıpratabilecek bir güce sahiptir. Önemli olan, yaşamı devam ettirebilmek adına gereken sorumlulukları yerine getirmenin yanı sıra, sana zevk veren ve başka alanlarda da gelişimine katkı sunan uğraşlarda bulunmaktır. Hayatında denge politikasını uygulamak; yaşamdan zevk almanı sağlayacak, stres düzeyini azaltacak ve buna bağlı olarak gelişen unutkanlığı da azaltacaktır.
Eğer sen de aşırı unutkanlık yaşadığını düşünüyor ve bu durumdan rahatsızlık duyuyorsan, hayatını kötü etkileyen bu durumdan uzaklaşmak istiyorsan harekete geçerek kendin için bir adım atabilirsin. Unutkanlık hastalığının önüne geçerek daha sağlıklı ve iyi bir yaşam sürmek için destek alman yeniden sağlıklı bir yaşama adım atmanda yardımcı olacaktır.